Αρνητικά συναισθήματα: Γιατί έχει σημασία να τα βιώνεις;
“Δεν μπορώ να ζω μ’ αυτή τη στεναχώρια”
“Ανησυχώ πως από το άγχος μου θα τα ξεχάσω όλα την ώρα της εξέτασης”
“Ο θυμός θολώνει το μυαλό μου ώρες ώρες”
“Φοβάμαι πως αν το κάνω αυτό θα απογοητευτώ”
Σε κάθε στιγμή της ημέρας, εύκολα μπορούμε να συναντήσουμε αρνητικά συναισθήματα, αλλά προτού προχωρήσουμε, ας εξηγήσουμε τα αρνητικά συναισθήματα. Ο φόβος, η θλίψη, ο θυμός και η αηδία είναι τα βασικά αρνητικά συναισθήματα και αυτά συνοδεύονται από διαθέσεις, δηλαδή από τις εκφάνσεις του κάθε συναισθήματος σε διάφορες εντάσεις όπως φαίνεται και παρακάτω:
●Φόβος
Τρόμος
Άγχος
Ταραχή
Ανησυχία
●Θλίψη
Μελαγχολία
Τύψεις
Απελπισία
Απόγνωση
●Θυμός
Οργή
Ζήλια
Μνησικακία
Ενοχή
●Αηδία
Σιχαμάρα
Αποστροφή
Αποφυγή
Απόσυρση
Γιατί όμως όλη αυτή η ανάγκη να μην τα βιώνουμε τα αρνητικά συναισθήματα;
Σίγουρα, έχουμε όλοι αισθανθεί όλα τα παραπάνω έστω και μια φορά, έστω και σε χαμηλή ένταση. Για κάποιο λόγο, όμως, δεν θέλουμε, δεν δεχόμαστε αμαχητί να τα βιώσουμε ξανά και σε περιπτώσεις, θέλουμε να αποτρέψουμε και άλλους να τα βιώσουν. Σαν να πρόκειται για ένα τραύμα που είναι περιττό αλλά και γίνεται να προσπεραστεί.
Η εξήγηση πίσω από αυτό είναι πως τα αρνητικά συναισθήματα δεν τα υποδέχεται κανείς με κατανόηση και υπομονή αλλά με επικριτικό, αυστηρό, απορριπτικό ύφος. ‘Είσαι δυνατή εσύ, μην κλαις’, ‘Τι αγχώνεσαι; Είσαι χαζός;’, ‘Όλο φωνάζει και έχει νεύρα, είναι πολύ κακός’, ‘Μην στεναχωριέσαι για πράγματα που δεν αλλάζουν’ και τόσες άλλες καθημερινής χρήσης φράσεις που λέμε ή ακούμε και αποδεικνύουν πόσο περιττά είναι τα αρνητικά μας συναισθήματα. Επειδή είναι αδυναμία να μην έχεις απόλυτη προστασία απέναντι στις δυσκολίες ή επειδή είναι ντροπή να έχεις ευάλωτα και ευαίσθητα κομμάτια στην προσωπικότητα σου. Είναι, λοιπόν, μια μαθημένη συμπεριφορά η αποφυγή και η αποστροφή προς την αρνητική συναισθηματική μας κατάσταση. Αυτό σημαίνει πως τις πρώτες φορές που εμφανίστηκαν αυτά τα αισθήματα, εκπαιδεύτηκε το άτομο αρνητικά, χωρίς καθόλου θετική ενίσχυση. Δηλαδή, δεν υπήρχε υποστήριξη, ούτε κατανόηση αντιθέτως, υπήρχε ή τιμωρία ή παραμέληση. Άρα, αυτό μεταφράστηκε ως μια συμπεριφορά που καλύτερα να αποφεύγει στο μέλλον.
Τι να κάνουμε τελικά με τα αρνητικά συναισθήματα;
Η απάντηση σε αυτό είναι αποδοχή. Μόνο αν σταματήσουμε να τρέχουμε μακριά από τις δυσάρεστες συνθήκες, που συνδέονται και με δύσκολα συναισθήματα, θα μπορούμε να βρούμε ηρεμία ακόμη και στις πειστικές και αρνητικές καταστάσεις, θα δεχτούμε τα συναισθήματα μας στο σύνολο τους και θα τα διαχειριστούμε με το καταλληλότερο τρόπο. Αρχικά, απαραίτητο είναι να αποδεχτούμε πως η ισορροπία που χρειαζόμαστε για τη ζωή μας, περιέχεται και στην ισορροπία των συναισθημάτων μας. Είναι μάταιο συνεπώς να περιμένουμε πως θα έχουμε μόνο χαρά, ενθουσιασμό και ευχαρίστηση. Χωρίς τα πιο σκοτεινά και δυσάρεστα συναισθήματα, η αναβίωση των θετικών θα γίνεται για να γεμίσει το συναισθηματικό μας κενό και όχι για να μας τροφοδοτήσει στην ουσία. Η ανάγκη, επίσης να μην νιώθουν καν συναισθήματα, δεν είναι ανθρώπινα δυνατή και εάν αντί να το ευχαριστιόμαστε, νιώθουμε πως μας πνίγει, χρήσιμο είναι να βρούμε τι είναι τελικά τόσο τρομακτικό στα συναισθήματα για μας.
Απαραίτητο συστατικό για την αποδοχή είναι η συνειδητή αίσθηση των καταστάσεων και του εαυτού μας, δηλαδή η ενσυνείδηση. Μέσω αυτής, αποδεχόμαστε αρχικά ότι και τα αρνητικά συναισθήματα έχουν κάτι να μας πουν και είναι δικά μας κομμάτια που δεν είναι προς αποφυγή ή για πέταμα και επιπλέον, αναγνωρίζουμε τα μηνύματα τους και βρίσκουμε κατάλληλες απαντήσεις και τεχνικές διαχείρισης.
