Είναι δύσκολο να ζητήσεις συγγνώμη.

Είναι δύσκολο να ζητήσεις συγγνώμη. Γιατί όμως;

Η ιστορία ξεκινά από την παιδική μας ηλικία… Κάτι δεν μάθαμε ολοκληρωμένα ή κάτι μάθαμε μονοδιάστατα και πολωμένα.

Εσύ θα φταις, σίγουρα. Ζήτα συγγνώμη γρήγορα.
Το παιδί ζητάει συγγνώμη, όχι ο μεγάλος.
Επίτηδες τα φορτώνουν σε σένα, σε ζηλεύουν. Μην ζητάς συγγνώμη.

Και στις δύο αυτές περιπτώσεις, αυτό που μαθαίνουμε είναι πως η συγγνώμη είναι δείγμα προβλήματος, λάθους, πρόκειται για ένα ζήτημα που είναι άξιο ντροπής και δεν θέλουμε να είναι καταγεγραμμένο στον αψεγάδιαστο φάκελο της προσωπικότητας μας. Πολύ μεγάλο το φορτίο. Μία και μόνο λέξη θα μας βάλει στην λίστα με τα καλά ή τα κακά παιδιά. Μεγάλο το άγχος.

Από παιδιά, οικογένεια και κοινωνία, μας διδάσκουν σε κάθε ευκαιρία πως η ‘συγγνώμη’ είναι το αποτέλεσμα μίας χαμένης μάχης. Δεν μάθαμε πως το να απολογηθείς για μία συμπεριφορά σου είναι ένδειξη δύναμης και ειλικρίνειας. Στην παιδική μας ηλικία δεν υπάρχει αρκετή συζήτηση και αποδοχή γύρω από το πόσο δύσκολο είναι να αποδεχόμαστε τις δυσκολίες μας αλλά και πόσο γενναίο είναι να τις μοιραστούμε με τους άλλους.

Δυστυχώς, σε σπάνιες περιπτώσεις κάποιος να νιώθει χαρά, ικανοποίηση, ηρεμία παραδεχόμενος πως κάτι δεν πήγε όπως περίμενε. Ο λόγος είναι πως υπάρχει άμεση και αρνητική σύνδεση ανάμεσα στην συγγνώμη την αυτοεκτίμηση του, την αυτοπεποίθηση του, τις καλές ποιότητες που έχει ένα άτομο. Κάθε φορά λοιπόν που λέει κανείς συγγνώμη, είναι σε κίνδυνο να αποκτήσει την ταμπέλα πως είναι κακός, μη-αρεστός, αποτυχημένος, λάθος, ανεπαρκής. Είναι όμως;

Τι συμβαίνει όταν δεν ζητάμε συγγνώμη;

Δυσάρεστα συναισθήματα

Τύψεις, άγχος, ντροπή είναι η βασική μας συντροφιά όταν δεν δεχόμαστε πως έχουμε κάνει κάτι δυσάρεστο και/ή δεν ζητάμε συγγνώμη. Θεωρώντας πως έχουμε επίγνωση της κατάστασης, όταν θα επιλέξουμε να μην αναλάβουμε το μερίδιο της ευθύνης μας, συνειδητά ή μη, προσπαθούμε να αποφύγουμε την έκθεση στους άλλους. Τόσο η συμπεριφορά που οδηγεί στην συγγνώμη όσο και η ανάγκη να αποφύγουμε την συγγνώμη, με έναν παρόμοιο τρόπο μας ενισχύουν το άγχος και τον φόβο, νιώθουμε τύψεις για την συμπεριφορά μας και ντροπή για την δυσκολία μας. Ο θυμός και ο εκνευρισμός είναι χαρακτηριστικά συναισθήματα όταν αρνούμαστε ή καθυστερούμε να ζητήσουμε συγγνώμη. Οι ψυχολόγοι Thomas και Millar από το πανεπιστήμιο της Νεβάδας, σε μία έρευνά τους το 2008, κατέληξαν πως ο θυμός ενισχύεται όσο δεν λέμε συγγνώμη και αυτό ταυτόχρονα μας ωθεί στο να έχουμε και ακόμη μεγαλύτερη ανάγκη να αναγνωρίσουν οι άλλοι πως έχουμε δίκιο.

Με αυτόν τον τρόπο οδηγούμαστε σε…

Επανάληψη μοτίβου

Υπάρχει κάτι οικείο στην συνθήκη αυτή. Συμβαίνει κάτι ‘κακό’, κάτι που ‘δεν πρέπει’, δυσκολευόμαστε να το παραδεχτούμε γιατί δεν θέλουμε (πάλι) να είμαστε τα ‘κακά παιδιά’ και για αυτό έχουμε μία πλούσια συλλογή από τρόπους να αποφύγουμε την ευθύνη της δυσάρεστης αυτής κατάστασης, όπως αναφέρεται και στο βιβλίο της ψυχοθεραπεύτριας Beverly Engel ’The Power of Apology: Healing Steps to Transform All Your Relationships’(2002). Μπορεί να κατηγορούμε τους άλλους, να γινόμαστε εμείς τα θύματα, να είμαστε επιθετικοί, να απέχουμε συναισθηματικά, να μειώνουμε το γεγονός. Με λίγα λόγια, να κάνουμε αυτό που μάθαμε ως παιδιά ότι είναι πιο ωφέλιμο, επιλέγουμε την διαδρομή που στο παρελθόν μας προστάτεψε από την απόρριψη, την επίκριση, το ενδεχόμενο να μην είναι σίγουρο πως θα μας αγαπούν.

Τι χρειάζεται για να ζητήσουμε συγγνώμη;

Παρακάτω θα βρεις κάποιες ερωτήσεις που μπορεί ο καθένας μας να κάνει στον εαυτό του, μία μίνι εσωτερική διερεύνηση, ώστε να γίνει πιο ξεκάθαρη η ανάγκη αλλά και η χρησιμότητα της συγγνώμης. 

Επίγνωση:

Τι συνέβη; 

Πως αισθάνομαι τελικά;

Τι μου λέει ο άλλος;

Πως αισθάνεται;

Ειλικρίνεια:

Τι με ώθησε στη συμπεριφορά αυτή;

Πως εξήγησα την συμπεριφορά του άλλου;

Τι περίμενα πως θα πετύχω;

Τι σημαίνει για εμένα αυτή η διαμάχη/διαφωνία/καυγάς;

Κίνητρο:

Πόσο σημαντική είναι για εμένα αυτή η σχέση;

Πόσο σημαντικό είναι για εμένα να είμαι ειλικρινής;

Χρειάζομαι να κάνω κάτι διαφορετικά;

Θα χρειαζόμουν κάτι διαφορετικά από τον άλλον;

Πως ζητάμε συγγνώμη;

Δεν υπάρχει ένας δρόμος συγκεκριμένος που θα τον ακολουθήσουν όλοι και θα πετύχουν την ‘τέλεια’ συγγνώμη και θα φτιάξουν ‘καταπληκτικές’ σχέσεις. Η συγγνώμη είναι κάθε φορά μοναδική και το απαραίτητο χαρακτηριστικό της είναι η αυθεντικότητα. Ο καθένας από εμάς χρειάζεται να παρατηρήσει, να αναγνωρίσει, να κατανοήσει και να εξηγήσει τη συμπεριφορά του, τη στάση του, τα συναισθήματα του αλλά και την δυσκολία του με την συγγνώμη. Έπειτα, χρειάζεται να πλησιάσουμε και το άτομο στο οποίου θέλουμε να απολογηθούμε. Με υπομονή και ειλικρίνεια, μπορούμε να συζητήσουμε ώστε να αναθεωρήσουμε αλλά και να δημιουργήσουμε τις συνθήκες της σχέσης μας από κοινού. 

Κλείνοντας, είναι σημαντικό να θυμόμαστε πως όσο δυσκολευόμαστε να πούμε συγγνώμη στους άλλους, άλλο τόσο δυσκολευόμαστε να πούμε συγγνώμη στον εαυτό μας. Και όσο η σχέση με τον εαυτό μας δεν έχει χώρο για στραβοπατήματα, όσο οι πεποιθήσεις μας είναι απαιτητικές προς τις συμπεριφορές μας και περιοριστικές προς τα συναισθήματα μας, τόσο δεν θα αντέχουμε και να ζητάμε συγγνώμη από τους άλλους. Ξεκινάμε από εμάς, μας κατανοούμε, αναγνωρίζουμε την προσπάθεια μας, επιτρέπουμε τις δυσκολίες μας και μας συγχωρούμε.