Ναρκισσισμός: Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του; Πότε πρέπει να σε ανησυχήσει;
«Νιώθω ότι με θυμάσαι όταν θέλεις να πάρεις επιβεβαίωση.»
«Πάντα επιβάλεις να γίνεται το δικό σου και δυσκολεύομαι να σου πω όχι.»
«Δεν σε νοιάζει πως με πληγώνεις με τη συμπεριφορά σου;»
Εγωισμός, εγωκεντρισμός, υπερβολική αυτοπεποίθηση, μεγαλομανία, υπεροψία, είναι μόλις μερικές από τις λέξεις που μπορεί κάποιος να χρησιμοποιήσει όταν θέλει να περιγράψει τον ναρκισσισμό.
Πιο συγκεκριμένα, βάση του ορισμού, μπορούμε να χαρακτηρίσουμε ναρκισσιστή εκείνον που:
· Επιθυμεί διαρκώς την προσοχή και τον θαυμασμό των γύρω του
· Σκέφτεται και μιλάει για τον εαυτό του την περισσότερη ώρα
· Έχει την αίσθηση πως είναι ένα ιδιαίτερο άτομο το οποίο πρέπει να έχει ειδική μεταχείριση, γι’ αυτό και επιλέγει αντίστοιχα ιδιαίτερα άτομα για να τον περιτριγυρίζουν
· Υπερβάλλει και υπερτονίζει τις ικανότητες και τα ταλέντα του
· Θέτει στον εαυτό του και τους άλλους μη-ρεαλιστικούς στόχους
· Επιθυμεί την υπεροχή, τις νίκες και τις επιτυχίες
· Αδιαφορεί για τα συναισθήματα των άλλων
· Έχεις φαντασιώσεις πως έχει απεριόριστη δύναμη ή/και επιτυχία, πολλά χρήματα και τον ιδανικό έρωτα
Εάν είσαι ή γνωρίζεις κάποιον που να ταιριάζει στα περισσότερα από τα παραπάνω στοιχεία, τότε όντως υπάρχουν ναρκισσιστικές συμπεριφορές και στάσεις. Στο σημείο αυτό χρειάζεται να επισημάνω μία διαφορά. Συναντάμε συνήθως δύο περιπτώσειςόταν πρόκειται για ναρκισσιστές. Στην πρώτη περίπτωση, η αναγνώριση και ο θαυμασμός είναι αρκετά συνειδητές ανάγκες, καταλαβαίνει δηλαδή τις στιγμές υπερβολής και προβολής που στοχεύουν στην προσοχή των άλλων και ορισμένες φορές μπορεί να δυσαρεστεί τον ίδιο του τον εαυτό αυτή η συμπεριφορά του. Όμως, στη δεύτερη περίπτωση,μπορεί να πιστεύει πως είναι στην πραγματικότητα ξεχωριστός και καλύτερος από όλους και κατ’επέκταση οι άλλοι είναι υποχρεωμένοι να το αναγνωρίζουν αυτό με κάθε ευκαιρία. Στην δεύτερη περίπτωση, παρουσιάζεται και αυτό που ονομάζουμε ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας. Πρόκειται για μία συνθήκη όπου προκαλεί και δυσκολία στην καθημερινή ζωή, αφού κάποιος με ναρκισσιστική διαταραχή παρουσιάζει προβλήματα σε τομείς όπως η κοινωνική, η επαγγελματική, αλλά και η συναισθηματική του ζωή. Συχνά, λέμε κάποιον “ναρκισσιστή”, χωρίς απαραίτητα αυτό να σημαίνει πως καλύπτει και τα κριτήρια που χρειάζονται για να θεωρηθεί ως διαταραχή προσωπικότητας.
Ενώ, λοιπόν, όλα τα παραπάνω δημιουργούν την εικόνα ένα άτομο που έχει μία τέλεια και αψεγάδιαστη ιδέα για τον εαυτό του, στην πραγματικότητα συμβαίνει το αντίθετο. Η βαθύτερη ανάγκη ενός ναρκισσιστή είναι η επιβεβαίωση της αξίας του από τους άλλους, καθώς ο ίδιος έχει ιδιαίτερα χαμηλή αυτοεκτίμηση και πιστεύει πως δεν είναι αρκετός. Ένας ναρκισσιστής είναι ένα κακομαθημένο μικρό παιδί που επιβάλλει στους άλλους να αναγνωρίζουν την αξία και την μοναδικότητά του, να τον επιβεβαιώνουν και να τον θαυμάζουν καθώς εκείνος δεν μπορεί να πείσει τον εαυτό του πως είναι όντως άξιος αγάπης και ενδιαφέροντος. Η πηγή αυτής της ανάγκης είναι στην παιδική ηλικία, σχετίζεται με τη συμπεριφορά που είχαν οι γονείς του απέναντί του. Ως παιδί, έμαθε από τους πολύ αυστηρούς, απαιτητικούς και επικριτικούς γονείς του πως πρέπει να προσπαθεί πολύ για να τους ικανοποιήσει και να κερδίσει την προσοχή και την αγάπη του, αλλιώς δεν ήταν αρκετός για εκείνος. Μία άλλη θεωρία υποστηρίζει ότι ναρκισσιστικά στοιχεία μπορεί να παρουσιάσει αντίστοιχα και ένα άτομο που ως παιδί δεχόταν πολλά καλά σχόλια και μέσω της σύγκρισης με τους άλλους, οι γονείς του πάντα του παρουσίαζαν την υπεροχή του, την οποία και έχει ανάγκη να συνεχίσει τώρα ως ενήλικας.
Εξαιτίας αυτής της εύθραυστης εικόνας είναι πιο ευαίσθητοι στην κριτική των άλλων και μπορεί ορισμένες φορές να αντιδρούν υπερβολικά. Σε καταστάσεις που οι άλλοι τούς λένε λάθη ή αδυναμίες τους, θυμώνουν και γίνονται επιθετικοί, μειώνοντας τους υπόλοιπους και ασκώντας τους πολύ αυστηρή – και ίσως μη ρεαλιστική – κριτική. Η ζήλια είναι ένα βασικό τους χαρακτηριστικό, αλλά το παρουσιάζουν αντίστροφα, αφού νιώθουν και πιστεύουν ότι τους ζηλεύουν όλοι για τις επιτυχίες και τα κατορθώματά τους.
Είναι πραγματικότητα πως οι ναρκισσιστές είναι συνήθως γοητευτικοί και όχι όσο ενοχλητικοί μπορεί να φαντάζουν τώρα που διαβάζετε το άρθρο αυτό. Αυτό συμβαίνει μιας και η αυτοπεποίθηση (ακόμη και αν δεν είναι απολύτως αυθεντική) είναι γοητευτική και πρόκειται για άτομα που έχουν πειθώ, παρουσιάζονται άνετοι και σίγουροι για τον εαυτό τους και προκαλούν τον ενθουσιασμό.
Για να βοηθηθεί ένα άτομο με τόσο κακή εικόνα εαυτού και χαμηλή αυτοπεποίθηση χρειάζεται να αναθεωρηθούν οι υπερβολικές απαιτήσεις που έχει από τον εαυτό του αλλά και από τους άλλους. Με την εδραίωση πιο ρεαλιστικών πεποιθήσεων, ένας ναρκισσιστής θα καταφέρει να μετριάσει την ανάγκη του για υπεροχή και αναγνώριση του εαυτού του και των γύρω του και έτσι θα μειωθεί και η αγωνία του να κάνει όλο και περισσότερα επιτεύγματα, όλο και μεγαλύτερες επιτυχίες.
