Κάθε σχέση, φιλική, ερωτική, οικογενειακή, επαγγελματική ή ακόμη και κοινωνική, μπορεί να χρωματιζεται από την προσωπική ανάγκη μου να γίνομαι αποδεκτός, αρεστός και συμπαθής από τους άλλους. Κάνοντας προσπάθεια σε πολλές καταστάσεις και με διαφορετικά πρόσωπα, αναζητώ στα λόγια και τη συμπεριφορά τους να πάρω το πράσινο φως πως τους αρέσω, με θέλουν για φίλο, σύντροφο, είμαι ένα αγαπημένο μέλος της οικογένειας ή ένα μέλος της επαγγελματικής ομάδας που όλοι αποδέχονται και συμπαθούν. Ακόμα και στη σκέψη αυτή, αναρωτιέμαι πόσο κουραστική μπορεί να είναι αυτή η διαδικασία όπου θα χρειάζεται διαρκώς να έχω ένα προσωπικό φίλτρο στις σκέψεις, τα λόγια, τις κινήσεις μου σχετικά με τους άλλους και ταυτόχρονα, πόσο στενάχωρο είναι να εξαρτάται από τη γνώμη και τη διάθεση των άλλων η καλή εικόνα και σχέση που θα έχω εγώ με τον εαυτό μου.
Όμως, αν δεν συμβαίνει σε εμάς, σίγουρα ξέρουμε τουλάχιστον ένα άτομο που δυσκολεύεται ιδιαίτερα να αναπτύξει σχέσεις με τους άλλους χωρίς τον διαρκή φόβο της απόρριψης και την αγωνία “με θέλει τώρα αυτός, σίγουρα;”. Το μεγαλύτερο πρόβλημα που προκύπτει από αυτή τη διαδικασία είναι πως τις περισσότερες φορές, στο τέλος, καταφέρνει το άτομο να μην γίνεται αποδεκτό με ευκολία, να τον αποφεύγουν, να μην υπολογίζουν σε αυτό, να μην είναι αρκετά συμπαθές. Προσπαθώντας συνεχώς να δίνει απαντήσεις που θέλουν οι άλλοι να ακούσουν, να δείχνει διαρκώς διαθέσιμος, αφού αδυνατεί να πει “όχι” και να θέσει σε κίνδυνο μια σχέση, ακόμη και όταν μπορεί να είναι πολύ κουρασμένος ή να έχει κάτι που να τον απασχολεί. Μπαίνοντας στον ρόλο του “αρεστού”, λοιπόν, λίγο λίγο χάνει τον δικό του εαυτό, δεν ασχολείται με τις προσωπικές ανάγκες του, δυσκολεύεται να ξεχωρίσει τα δικά του συναισθήματα εάν δεν έχουν με κάποιον τρόπο σχέση με κάποιο άλλο πρόσωπο, καταλήγει λιγότερο αυθεντικός και ειλικρινής. Αυτό είναι που θα κουράσει/αγχώσει/τρομάξει/καταπιέσει τους γύρω του και τελικά αποφασίσουν, συνειδητά ή όχι, να απομακρυνθούν. Συνεπώς, όλη η προσπάθεια είναι τελικά μια αποτυχία και τελικά μένει μόνος και επιβεβαιώνει τον αρχικό του φόβο.
Ο κύριος λόγος που οδηγεί το άτομο σε αυτό είναι η χαμηλή αυτοπεποίθηση, δηλαδή η κακή εικόνα και γνώμη του σχετικά με τον εαυτό του σε επίπεδο δεξιοτήτων, ικανοτήτων, γνώσεων, χαρισμάτων, ακόμη και εξωτερικής εμφάνισης.
Πιο ειδικά, οι βασικές δύο αιτίες για αυτό είναι οι ακόλουθες:
Παιδική ηλικία χωρίς αυτοπεποίθηση
Κάθε παιδί έχει ανάγκη να μάθει από τους γονείς του πόσο μοναδικό και ξεχωριστό είναι και πόσο πολύ μπορεί να αγαπηθεί γι’ αυτό που είναι. Σε αντίθεση, συχνά ένα παιδί μαθαίνει πως δεν είναι αρκετό αυτό αλλά πρέπει να κάνει πάντα κάτι ώστε να είναι άξιο σημασίας και αγάπης από την οικογένεια και κατ’επέκταση τους φίλους τους. Μεγαλώνει με συναισθηματική στέρηση ή κακομεταχείριση όπου δηλαδή, θα μειώνεται η αξία του. Οι συναισθηματικές ανάγκες που δεν καλύφθηκαν στην παιδική ηλικία, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, θα εμφανιστούν και στην ενήλικη ζωή για να ζητήσουν ό,τι τους λείπει. Έτσι, το άτομο έχει διδαχθεί ότι πρέπει να κάνει κάτι για τους άλλους ώστε να γίνει αποδεκτό και πως αλλιώς δεν έχει μεγάλη αξία.
Πρόσφατη συναισθηματική δυσκολία
Έπειτα από μια απόρριψη, έναν χωρισμό, μια απόλυση ή και έναν τσακωμό, είμαστε όλοι κάπως πιο ευάλωτοι. Τα άτομα, όμως, που έχουν αρκετά χαμηλή αυτοπεποίθηση, θα τρέξουν σχεδόν άμεσα να βρουν τη φροντίδα και τηνθεραπεία μέσα από μια νέα επαφή ή κάνοντας πιο έντονη μια ήδη υπάρχουσα σχέση. Αντί δηλαδή, να δοκιμάσουν να καταλάβουν και να βοηθήσουν μόνοι τους τον εαυτό τους, θα προτιμήσουν αυτό να το κάνει κάποιος άλλος. Αποφεύγοντας να αναγνωρίσουν τις αγωνίες, τους φόβους και τα πιθανά λάθη που μπορεί να έχουν γίνει, διαιωνίζει και επιβεβαιώνει την ανασφάλεια του για τις διαπροσωπικές σχέσεις. Όσο περισσότερο καταλάβει κανείς τις σκέψεις και τις ανάγκες που τον οδήγησαν στις παλιές και όχι πολύ πετυχημένες επιλογές στις σχέσεις του, τόσο ευκολότερα θα βρει νέες εναλλακτικές που θα τον προφυλάσσουν από την επανάληψη στο μέλλον.
Η καλύτερη κατανόηση του εαυτού μου θα με βοηθήσει να κατακτήσω και την πολυπόθητη αυτοπεποίθηση που θα με κάνει λιγότερο εξαρτημένο από τις σχέσεις μου και πιο άνετο στην καθημερινότητα μου. Μέσα από την ψυχοθεραπεία σίγουρα το άτομο μπορεί να πάρει πολύτιμη βοήθεια όμως η ομαδική ψυχοθεραπεία είναι ακόμη πιο αποτελεσματική. Αυτό συμβαίνει αφού η ομάδα θεραπείας είναι ακόμη μια ομάδα στην οποία θα έχουν συναισθήματα και συμπεριφορές που έχουμε και εκτός θεραπευτικού πλαισίου και έτσι ο θεραπευτής θα έχει μια ρεαλιστική άποψη για τις διαπροσωπικές δυσκολίες που αντιμετωπίζει το άτομο
